Pedagog specjalny zajmuje się działalnością wychowawczo-dydaktyczną i rewalidacyjną. Pracuje najczęściej z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Wspiera rodziców dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Każdego dnia stara się wspierać wszechstronny rozwój uczniów, dopasowując konkretne formy aktywności i różnorodne metody pracy.
Natalia Józefiak
Do poczytania:
Fragmenty publikacji Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkole – działania wspierające (nowaera.pl)
Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkole – działania wspierające.
Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych – rozporządzenie
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 9 sierpnia 2017 roku w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach określa zasady objęcia uczniów pomocą psychologiczno-pedagogiczną. Pomoc ta ma polegać na rozpoznawaniu i zaspokajaniu ich indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz rozpoznawaniu możliwości psychofizycznych i czynników środowiskowych wpływających na funkcjonowanie uczniów w szkole. Celem pomocy jest stworzenie warunków dla rozwoju i pełnej aktywności dzieci, a działania wspierające powinny obejmować uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych, to znaczy:
- z niepełnosprawnością,
- zagrożonych niedostosowaniem społecznym,
- z zaburzeniami zachowania lub emocji,
- ze szczególnymi uzdolnieniami,
- ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się,
- z deficytami kompetencji i zaburzeniami sprawności językowych,
- przewlekle chorych,
- w sytuacjach kryzysowych lub traumatycznych,
- z doświadczeniem niepowodzeń edukacyjnych,
- zaniedbanych środowiskowo (niekorzystna sytuacja bytowa i rodzinna, negatywny wpływ środowiska).
Jak wspierać uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi?
Podstawą do pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych w każdym przypadku powinna być rzetelna diagnoza. Pomocne będą także informacje pochodzące od rodziców, pedagoga szkolnego, wychowawcy i innych nauczycieli uczących. Uczeń, który wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej, pozostaje w szkole pod opieką utworzonego w tym celu zespołu nauczycieli i specjalistów. Działaniami wspierającymi obejmuje się uczniów w następujących sytuacjach:
- gdy mają oni orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania,
- gdy mają opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej,
- gdy zespół uzna, że dany uczeń (niemający opinii ani orzeczenia) wymaga pomocy
psychologiczno-pedagogicznej.
Praca z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych
Wspomniane rozporządzenie szczegółowo określa formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Praca z takimi uczniami może odbywać się w ramach:
- klas terapeutycznych,
- zajęć rozwijających dla uczniów zdolnych,
- zajęć dydaktyczno-wyrównawczych,
- zajęć ze specjalistami: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, socjoterapeutycznych i innych,
- doradztwa zawodowego,
- konsultacji.
Wspomaganie rozwoju motoryki małej w warunkach domowych
Źródło artykułu: fragmenty Wspomaganie rozwoju motoryki małej w warunkach domowych (pedagogika-specjalna.edu.pl)
Jak samodzielnie wybrać ćwiczenia, które będą usprawniały ręce? Najważniejsze, aby podczas doskonalenia motoryki małej, nie zapominać o motoryce dużej. Tak naprawdę od niej powinniśmy zacząć. Ruch w rozwoju dziecka jest najważniejszy. Zatem stwarzajmy okazje do jak najczęstszego ruchu. Ćwiczenia fizyczne, zabawy na placu zabaw, jazda na rowerze, spacery – są to codzienne aktywności, które niesamowicie wpływają na dobrostan psychofizyczny dziecka.
Terapia ręki to wbrew pozorom, nie tylko pisanie liter i przepisywanie długich tekstów. Oczywiście do tego dążymy, ale zanim poziom graficzny pisma dziecka będzie odpowiedni, powinno ono zdobyć inne doświadczenia motoryczne. Oprócz wspomnianego ruchu niezwykle istotne jest, aby dziecko miało możliwość częstego bawienia się masami plastycznymi. Lepienie z plasteliny, modeliny oraz masy solnej wpływa na podwyższenie siły rąk. Sprawność ruchowa rąk, może być usprawniana w domu przy pomocy tanich i dostępnych materiałów.
Przykładami domowej terapii ręki są następujące aktywności:
- malowanie (różnymi przyrządami i na różnej wielkości arkuszach papieru);
- malowanie całą dłonią lub pęczkiem waty;
- rysowanie w zmiennych pozycjach (np. na stojąco);
- rysowanie patykiem po piachu, kredą po asfalcie;
- kolorowanie obrazków;
- wycinanie nożyczkami;
- szycie w kartonie, przyszywanie guzików;
- wydzieranie z papieru i przyklejanie do kartki;
- robienie kul z gazet i rzucanie do celu;
- smarowanie klejem konturów obrazka i wypełnianie grochem, ciecierzycą itp.;
- szukanie ukrytych zabawek w pudełku z fasolą;
- wykonywanie korali z jarzębiny, makaronu;
- robienie stempli z warzyw (np. ziemniaka);
- układanie papieru techniką origami;
- korzystanie z gotowych gier (Jenga, patyczki, bierki, mozaiki).
Powyższe propozycje to tylko wybrane przykłady domowego wspierania motoryki małej. Ogranicza nas jedynie wyobraźnia. Wszystkie doświadczenia motoryczne są bardzo cenne dla rozwoju dziecka. Pamiętajmy, aby wybierać aktywności, które będą dla malucha atrakcyjne, zachęcą go do ruchu oraz zastąpią mu smartfon czy telewizor.
Wychowanie do miłości, czyli jak rozmawiać z dziećmi o uczuciach.
Autor: Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli. Wychowanie do miłości, czyli jak rozmawiać z dziećmi o uczuciach (pedagogika-specjalna.edu.pl)
Emocje dzieci z niepełnosprawnością intelektualną
Emocje dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, w przeciwieństwie do ich zdrowych rówieśników, charakteryzują się sztywnością oraz małym zróżnicowaniem. Częściej występują u nich trudności z kontrolą emocji, popędów i dążeń, pojawiają się zachowania gwałtowne, czasem destruktywne, antyspołeczne, niewłaściwe formy zachowania się w towarzystwie, zachowania buntownicze lub zamykanie się w sobie czy stereotypie ruchowe. Dzieci te w sposób naturalny zależne są od otoczenia, co bardzo często doprowadza do nadmiernej dominacji, do podporządkowania ich i wyręczania w podejmowaniu osobistych decyzji.
Należy jednak podkreślić, że zdolność do racjonalnego, skutecznego działania i brania odpowiedzialności za swoje decyzje, jest w dużym stopniu zależna od osobistych doświadczeń i treningu właściwych umiejętności.
Jeżeli dana osoba nie będzie miała żadnych lub prawie żadnych możliwości decydowania o swoich sprawach, nigdy nie wykorzysta i nie rozwinie swojego potencjału, a tym samym stanie się jeszcze bardziej bierna i zależna od narzucanych jej zadań i sposobów realizacji. Trening umiejętności dokonywania wyborów i podejmowania decyzji powinno się więc rozpocząć jak najwcześniej, kiedy tylko dziecko potrafi wyrazić swoją zgodę lub odmowę. Trzeba pamiętać, że umiejętność powiedzenia „nie”, ma dużą wartość w procesie rozwoju i często jest trudniejsza niż bierna zgoda na sytuację, w której się dziecko znajduje.
Dlaczego ważna jest rozmowa z dzieckiem na temat emocji?
- Pomaga dzieciom przyglądać się własnym uczuciom i wiązać je z konkretną sytuacją – to wzbogaca doświadczenie
- Pozwala rozumieć rzeczywistość: „podejmujesz jakąś decyzję, która ma określone konsekwencje”
- Rozwija świadomość siebie
- Wzbogaca słownik emocji (lepiej, trafniej nazywamy emocje)
- Pokazuje, że dzięki dzieleniu się swoimi emocjami z innymi (np. rodzicami, rówieśnikami), możemy tworzyć więź, zawierać przyjaźnie
- Uczy zasad, które rządzą relacjami międzyludzkimi
- Uczy poznawać własny charakter, porównywać go z innymi
- Pokazuje, że nie wszyscy myślą i czują tak, jak ja, że inaczej reagują – ukazuje to odmienność w zachowaniach i reakcjach ludzi oraz ich różnicach w pragnieniach i marzeniach
- Odkrywa, że każdy posiada swój wewnętrzny świat uczuć i myśli, niezależny, niepowtarzalny – prawie, jak linie papilarne na dłoni
Należy rozmawiać z dziećmi o każdych emocjach. Nazywać to, co ich ucieszyło, zasmuciło, zaskoczyło itp. Młodsze dzieci mogą narysować, co czują, starsze – prowadzić dziennik emocji, pisać wiersze i opowiadania. Najważniejsze jednak jest to, aby nie bagatelizować uczuć i pomagać dziecku zmierzyć się z emocjami, których doświadcza. Dzieci powinny wiedzieć, że mają prawo do własnych uczuć i pragnień, a zadaniem osób dorosłych jest nauczenie ich języka, którym będą swoje emocje wyrażać w sposób nie krzywdzący nikogo.
