W każdej szkole, na ścianie gabinetu chemicznego wisi tablica – czasami podniszczona, na pierwszy rzut oka nudna i niezrozumiała. Kiedy mówię, ze jest to układ okresowy pierwiastków uczniowie wzruszają ramionami , nic im to nie mówi…Nie zdają sobie sprawy, ze patrząc na ten kawałek wiszącego płótna widzą tak naprawdę pierwiastki, z których zbudowany jest cały Wszechświat, a to już robi wrażenie….
Za twórcę układu okresowego uważa się powszechnie Rosjanina Dmitrija Mendelejewa. Uczony ten próbował ułożyć pierwiastki w tabele, oparte na porządkowaniu ich w oparciu o ich masy atomowe i właściwości. 6 marca 1869 roku opublikował pierwszy układ okresowy, w którym zebrane już było ponad 90 pierwiastków. Dmitrij Mendelejew zestawił wszystkie znane ówcześnie pierwiastki w kolejności wzrastających mas atomowych (pojęcie liczby atomowej jeszcze nie istniało) i zauważył, że właściwości pierwiastków powtarzają się okresowo . Właśnie ze względu na właściwości pierwiastków zamienił położenie kilku pierwiastków pomijając regułę wzrastającej masy atomowej . I była to bardzo dobra decyzja ? Forma tablicy jaką przyjęło to zestawienie była podobna do tej jaką posługujemy się dzisiaj. Mendelejew zostawił też puste miejsca w układzie okresowym ( np.: pod glinem i krzemem ) w przekonaniu, że w przyrodzie z pewnością istnieją pierwiastki o przewidywanych przez niego właściwościach i masach atomowych, a odkrycie ich jest tylko kwestią czasu. Zaledwie 6 lat po ogłoszeniu układu odkryto gal a wkrótce i german wpisujące się doskonale w wolne miejsca pozostawione w układzie, co absolutnie potwierdzało słuszność układu Mendelejewa i jego chemiczny geniusz.
I tak narodziła się tablica, która wisi na ścianie każdej pracowni chemicznej, w każdej szkole na świecie…. Mendelejew nigdy nie otrzymał Nagrody Nobla z chemii za swoją tablicę, a dziś ma ona już 118 pierwiastków i cały świat naukowy nadal gorączkowo poszukuje następnego 119 pierwiastka…
W naszej szkole postanowiliśmy z uczniami klasy VIII i VII uczcić 153 urodziny układu okresowego łącząc naukę z zabawą. Urodziny bez słodkości są niemożliwe , więc uczniowie przygotowali 118 babeczek , tyle ile jest obecnie pierwiastków w u kładzie okresowy. Każda babeczka miał symbol pierwiastka i jego liczbę atomową Z. No i zaczęło się układanie , które zajęło im zdecydowanie mniej czasu niż Mendelejewowi ?
Myślicie, że to łatwe zadanie ? No cóż, jeśli znajdziecie się wśród uczniów naszej szkoły sami się przekonacie…
Po ułożeniu układu czekała na nas degustacja tych kolorowych pyszności… Uczniowie roznosili również babeczki wśród uczniów klas młodszych, które nie mają jeszcze chemii w swoim planie lekcji. Jeśli chcieli zjeść wybraną przez siebie babeczkę musieli najpierw odczytać z układu okresowego nazwę wybranego pierwiastka i zapamiętać nazwisko Mendelejewa 🙂 tak połączyliśmy zabawę z nauką 🙂 No cóż…. do zobaczenia na 154 urodzinach już za rok 🙂 Może będzie już 119 babeczek do przygotowania?
nauczycielka chemii Magdalena Ignacik
